Orientimi njerezor

Ne orientohemi me të gjitha shqisat tona: ne shohim dhe prekim, nuhasim, shijojmë dhe ndëgjojme. Por shqisat tona janë të kufizuara. Per kete arsye ne na duhet dicka qenesore (shpirterore): aftesine qe informacionet e ndryshme te marrura t'i kombinojme, ruajme dhe prape t'i mbajme si dije (njohuri). Por me gjithate prape truri yne na "mashtron".

Syri

Njera prej mjeteve me te rendesishme per orientim eshte syri. Por a eshte me te vertete realitet ajo cka ne shohim? Ka shume mashtrime te syrit qe na bejne te qarte kufirin e perceptimit tone. I famshem ishte bere zari ngacmues te cilin njeriu mund ta perceptonte nga dy perspektiva. Edhe aftesia e disa kafsheve qe t'i shohin disa gjera te cilat ne nuk mund t'i perceptojme, si p.sh. dritën ultravioletë, deshmojne qe ne perceptojme vetem nje pjese te kufizuar.


Veshi

Me veshët tanë ne jo vetëm që i ndëgjojmë përshpëritjet por edhe e dimë se nga cili drejtim vijnë. Por për këtë na duhen të dy veshët. Nga diferenca kohore, me të cilën një ton njëherë shkon në njërin e pastaj në tjetrin vesh, ne mund të lokalizojmë se nga vjen ai ton. Këtë diferencë mund ta kapim për 1/100.000 e sekondës. Në veshin e brendshëm gjenden disa qime të buta të cilat mundësojnë ndëgjimin. Për secilin ton ekziston qeliza e caktuar e qimes e cila i dergon impulset nervore në tru. Por megjithatë ne nuk mund t'i rregullojmë në mënyrë perfekte te gjitha tonet. Po qe se një ton vjen direkt nga para ateherë ai i arrin të dy veshët në të njëjtën kohë, kështu që ne nuk mund të jemi plotësisht të sigurtë se a vjen nga para a prapa. Dhe poashtu ne nuk mund t'i ndëgjojmë të gjitha tonet: tonet mbi 20.000 H (herc) ne nuk mund t'i përceptojme dhe tonet nën 18 H (herc) , në dallim nga disa kafshë.


Organi i drejtpeshimit

Por veshi mundet te beje edhe me shume. Kushti kryesor, qe ne te vertete na orienton ne hapsire, eshte qendrimi i drejte (baraspeshe). Ne duhet ta dime se ku eshte larte, ku poshte, ku eshte majtas e ku eshte djathtas, ku eshte para e ku prapa. Ky organ gjendet ne labirintin e rruges se ndegjimit. Jo vetem qe na sjell informata rreth gravitetit por edhe reagon ndaj levizjeve te kokes. Per kete arsye ne "trembemi" ne menyre refleksive kur ne jemi ulur dhe na ze gjumi. Dhe prap jane qimet e vogla te cilat i percjellin informacionet. Cdo ndryshim te vetedijshem truri mund ta pranoje si te tille. Po qe se e kthejme koken me deshire atehere cdo gje do e shohim drejte (mire), ndersa po qe se jemi ne detin me dallge dhe pranojme informata te ndryshme per gjendjen dhe levizjen e trupit, keshtu shpejt mund te ndihemi keq.
Ne kushtet normale ne na ndihmojne informacionet e ndryshme: keshtu ne mund te ngjitemi me shkalle levizese, po ashtu dhe me shkalle normale ose te ngjitemi ne nje koder, pa e humbur drejpeshimin.


Ndjenja

Ne e ndjejme nese dicka eshte e rrumbullaket apo katrore, e madhe apo e vogel. Po qe se jemi te pasigurt ne shqisat e tjera, ne na ndihmon me tutje p.sh. shqisa e te prekurit. Kete te gjithe e dijme kur jemi ne terr dhe nuk shohim asgje. Edhe shqisa e te nuhaturit mund te ndihmoje shume: po qe se eshte duke u djegur dicka dhe ne nuk e dijme se nga po vjen tymi, padyshim se hunda do te na orientoje. Kete aftesi me shume e kane perdorur njerezit me perpara se sa ne sot. Keshtu detaret e koheve me te hershme i arrinin ishujt e Polinezise pa ndonje kompas, shume kohe para se te bardhet kane zbarkuar atje. Kete e arrinin ata duke futur ne pune te gjitha shqisat: ata shihnin ngjyren e qiellit dhe te detit, ndegjonin ushetimen e valeve, nuhasnin ererat dhe keshtu orientohesh ne drejtim te ishujve.


Kombinimi

Aftesia me e madhe eshte padyshim qe te gjithna informatat e marrura te dijme se si t'i radhisim. Për këtë shpesh na ndihmon edhe përvoja. Ne e dime se dicka ne largesi duket me e vogel se sa afer dhe madhesine e saj mund ta vleresojme mire. Ne po ashtu edhe mund t'i mbyllim syte dhe te orientohemi me te ashtuquajturen "mental map" (harte mentale). Do te thote se ne me koke mund ta marrim me mend se si ne mund te arrijme me se miri prej vendit A deri te vendi B. Por edhe orientimi me i vogel kerkon nje kombinim te larte shqisor. Qe te ecim para pa pengesa, pa humbur orientimin, mund te funksionoje vetem atehere kur te gjitha informatat i kombinojme mes veti. Keshtu ne ende mund ta dijme, pa marre parasysh se nga e kthejme koken, se nga eshte para e nga prapa. Ky kombinim bëhet fatmirësisht në mënyrë të pavetëdijshme. Po qe se do t'i kishim përjetuar në mënyrë të vetëdijshe të gjitha veprimet (shikimin, ndëgjimin, nuhatjen, mendimin, ndjenjën) atëherë sigurisht që do të ishim gjithmonë të mbingarkuar dhe s'do të mund ta përdornim energjinë tonë për gjëra të tjera. Me ndihmen e intelegjences sone, ne ndertojme mjete ndihmese teknike, te cilat na orientojne edhe ne vende te panjohura, ne te cilat mungon cdo ndihme orientimi. Me ato mjete orientohemi qofte ne polin verior, qoft edhe ne hene.
__________________
by donna

flmmm

spsss