Zonat evropiane me gjelberim rrezikojne vdekjen

Komplekset e gjelberta boterore vijne fortesisht te kompromentuara nga afersia e impianteve industriale ne vitet 80-te zonat e gjelberta ne Evropen qendrore, jane ne rrezik.

Tashme ne vitet 70-te, ekologjistet fillojne te protestojne kunder degradimit ambiental dhe hapin alarmin per shkaterrimin e gjelberimit te ardhura nga gerryerjet. Fillimisht afirmimet e tyre nuk u morren seriozisht ne konsiderate, por ne vazhdim , suksesi qe paten kompanite ne rizgjimin dhe sensibilizimin e tyre duke marre opinionin publik europian, bene qe te lindin partite e para te gjelbera, qe fitojne nje pershpejtesi politike gjithnje me te larte ne vitet e ardhshme.

Ne fillimin e viteve 80-te, ne Gjermanine Perendimore, autoritetet filluan te realizojne kerkime statistikore vjetore per demet e terrenit. Ndersa ne fillim jane kompromentuar me shume terrenet e aghifoglie, ne fund te dhjetevjecarit rezulton qe pemet me te shumta te demtuara i perkasin familjes se latifoglie.

Rezultatet statistike tregojne se 45% e pemeve ekzistuese eshte e demtuar. Sondazhet e bera ne shtete te tjere te Evropes konfirmojne keto rezultate.
Fenomeni, qe pershkruhet si “vdekje e terrenit”, manifestohet me tre sintome karakteristike: zbehja dhe renia e gjetheve(renie ne mase), deme te renda te rrenjeve me delikate dhe veshtiresi te rritjes. Tre sintomat forcojne reciprokisht: demet e rrenjeve veshtiresojne asorbimin e ujit dhe ushqimit te pemes duke vonuar rritjen.

Tashme ne fillim te kerkimeve vijne te individualizuara efektet demtuese te perberesve kimik te zolfo( qe arrijne ne siperfaqe nepermjet rrjedhjes se acideve), azotit, ozonit dhe amoniakut. Pervec, ndonje faktori meteorologjik dhe klimatike- p.sh vera shume e nxehte dhe e thate-, gabimet ne kulturat ambientale dhe perhapja e monokulturave, rritja e bimeve selvatike(te egra) dhe agresionet e paraziteve e thellojne problemin.


Ne mesin e viteve 90-te, kerkimet koncentrohen mbi te gjitha ne terrenin druror te shkaterruar nga rrjedhjet acide dhe nga efektet e ozonit. Rasti i ,aciditetit, alteron ne vecanti ekuilibrin e micorriza, o ne te vertete simbiozen delikate te pemeve dhe kerpudhave prezente ne rrenjet e tyre, duke reduktuar kapacitetin e bimes per te thithur ujin dhe lendet ushqyese. Gazi i ozonit gjendet ne natyre, ne perqindje shume te ulet ne atmosfere. Ne ditet me diell, por, oksidet e prodhuara nga levizjet e automobilave bejne qe te rriten perqindjet ne shtresat e atmosferes me te uleta. Keto” masa te ozonit”, transportohen ne zonat e gjelbera edhe pse nuk kalojne automobila.

Kombinimi midis perqendrimit te larte te ozonit dhe rrjedhjeve acide provokon nje errozion te terrenit qe, duke u varferuar nuk eshte ne grade te furnizoje substanca ushqyese te domosdoshme per gjethet dhe rrenjet e pemeve. Situata eshte me te vertete alarmante, persa eshte e pamundur te imagjinosh nje bote pa korrozion. Te shumta jane gjithsesi parandalimet legjislative te adoptuara nga qeverite e shume vendeve europiane per te shpetuar gjelberimin, fale edhe nderhyrjes se shoqatave ekologjike qe nuk e ngadalesojne presionin.