Ainshtain, njeqind vitet qe tronditen boten !

Në vitin 1905, Albert Ainshtain ishte 26
vjeç dhe akoma nuk e kishte mbaruar
doktoraturën. Por gjithsesi, me kreativitetin
e tij ai po shqyrtonte tezat e hiperbolës,
zgjidhjes, çështjet fondamentale të fizikës në atë
epokë, duke formuluar teorinë e relativitetit, të
cilën do ta përfundonte në vitin 1916, duke
hedhur më vonë edhe bazat e mekanikës së
kuanteve. Historianët e shkencës e konsiderojnë
vitin 1905 si vitin kur shkenca u revolucionarizua
dhe për këtë kanë të drejtë, sepse
gjatë gjithë viteve 900 fizikanët kanë punuar dhe
vazhdojnë të punojnë për verifikimin e asaj çfarë
Ainshtain kuptoi 100 vjet më parë. Fronti i kërkimeve
të fizikës teorike dhe eksperimentale bazohet
në idetë e tij, që nga studimet e teletransportimit
kuantitiv, deri tek "astronomia e re" për
valët gravitacionale.
Pa artikujt e vitit 1905, idetë tona mbi
natyrën dhe universin do të kishin qenë totalisht
ndryshe nga ç‘janë aktualisht. Nuk ekziston
ndonjë copëz e kërkimeve shkencore dhe e
të gjitha ideve moderne, që nuk është influencuar
nga ato ide. Por gjithashtu nuk do të kishte
ekzistuar një seri teknologjie, që tashmë janë
bërë baza e jetës tonë të përditshme. Marrim një
shembull të thjeshtë. Fotoqelizat që bëjnë të
mundur hapjen automatike të dyerve të supermarketeve,
ose laseri që lexon DVD-të, janë një
rrjedhojë e artikullit që Ainshtain publikoi në vitin
1905 mbi efektin e fotoqelizës, madje për të cilin
në vitin 1921 mori çmimin "Nobel". Pa teorinë e
relativitetit (të themi më mirë, korrigjimin e efekteve
të tij), tashmë nuk do t‘i kishim sistemet navigues
të bazuar në satelitë, te të cilët ora shënon
disi ndryshe nga ajo në Tokë. Por mbi të gjitha nuk
do ta kishim ditur se hapësira dhe koha nuk janë
entitete të ndara dhe që masa dhe energjia mund
të transformohen në njëra-tjetrën. Lista e detyrimeve
tona kundrejt Ainshtainit është tepër e
gjatë dhe do të kemi shumë kohë në dispozicion
për ta kujtuar. Ne duhet t‘i jemi mirënjohës atij
dhe duhet të dimë mirë se si ta shfrytëzojmë
trashëgiminë e jashtëzakonshme që ai na la.




Shpikësi paqësor i atomikes
Një nga ikonat tona më të fam
shme të historisë botërore është
imazhi i Albert Ainshtain. Tek ai
shohim një njeri që nuk nguron të
shprehet lirshëm, të thotë të
vërtetën, edhe pse mund të jetë jo
komode për të më shumë se për të
tjerët. Për shembull, "për të qenë
komponenti i papërlyer i një kopeje,
në radhë të parë duhet të jesh një
dele", ose "manifestimi më i keq i
jetës kolektive është militantizmi".
Janë dy mendime gjithmonë të
hijshme për t‘u shprehur, për t‘u
bërë publike, mbi të gjitha në Shqipërinë
e këtyre ditëve.
Është një ironi tragjike e fatit se,
në vend të socializmit pacifist, i cili
ishte "flamuri" i tij, emri i Ainshtain
sot i përshtatet shërbimit më të keq
që fizika moderne i ka dhuruar
njerëzimit: bomba atomike, teoria e
së cilës bazohet në ekuivalentin
ndërmjet masës dhe energjisë, e
përshkruar nga një formulë e paharrueshme
e Ainshtain, të cilën e
publikoi në tri faqe në vitin 1905 dhe
praktikimi i së cilës detyroi gjeniun
të shkruajë dy letra drejt presidencës
amerikane në vitet 1939 dhe
1940 (president i asaj kohe ishte
Rusvelt). Dhe pas holokaustit
japonez, Albert Ainshtain deklaroi:
"Ky ishte gabimi më i madh i jetës
time". Pak më tragjik është fakti,
edhe pse ironik, i bindjes së atyre që
nuk punojnë, se Ainshtain ka thënë
që "gjithçka është relative", ndërsa
teoria e relativitetit konfirmon krejt
të kundërtën, pra që ligjet e fizikës
mund të shkruhen në mënyrë absolute.
Ainshtain arriti ta bëjë këtë
gjë në vitin 1915 për gravitetin dhe
kërkoi së koti për gjithë jetën e tij të
bënte të prekshme rezultatet e
forcave të tjera si: "unifikimi i madh",
që vetëm sot është bërë i realizueshëm
me anë të teorisë së "zinxhirit".
Ainshtain revolucionoi jo vetëm fizikën,
por edhe filozofinë. Ai që sot flet
për hapësirën, kohën, materialin
dhe energjinë dhe nuk i kupton ato,
atëherë do të bënte figurën e "idiotit".
Si në rastin e Bergson, për të cilin
Ainshtain tha: "Zoti e faltë"! Referimi
i Zotit, i zakonshëm në fjalimet e
gjeniut, nuk do të thotë aspak se ai
besonte në Zot. Në fakt, për të kishte
një Zot, por ai ishte vetë Natyra.
Besimi i tij ishte kozmik. Edhe pse
kishte dy prejardhje, hebre dhe gjerman,
ai nuk ka pasur kurrë një atdhe.
Politika që ai besonte ishte internacionalizmi
dhe testament i tij
shpirtëror ishte deklarata që i drejtohej
Presidentit të Amerikës, Rusvelt,
kundër pasurimit nuklear, të
cilën e firmosi një javë përpara se të
ndërronte jetë.

me te tregu te drejten nuk e lexova krejt se jom lodh e po me merr gjumi edhe jom tu agheru po deri qaty ku e lexova shum interesant mu ka dok

ani mire pra amiga

okeyy

ishalla mesut diqka

diqka diqka

ani ..

ainshtain sihte njeri fantastik...

GJENI MOOO NORMAL QE ISHTE NJERI FANTASTIK

po normal lakmi i kam..